Wetenschap

Jezelf De Sodomiet noemen? Dat was oké in de Renaissance, ‘maar in het openbaar absoluut niet’

Wat waren de seksuele gedragscodes in de Renaissance? „Soms sta je oog in oog met een ongemakkelijk herkenbaar beeld.�...

Daniel Dennett was een zeldzame specialist op de grote vragen

Filosoof Daniel Dennett stortte zich met een zekere graagte in polemieken, uiteenlopend van de oorsprong van het bewustz...

Bladluis lijkt wel een koorddanser op deze prijswinnende foto

Wekelijks een opmerkelijk beeld van een wetenschappelijke gebeurtenis. Deze week: een onfortuinlijke bladluis....

Zo’n strenge rookwet als de Britten krijgen is op zichzelf niet genoeg om het roken uit te bannen

Zal het ooit lukken om roken uit te bannen, zoals met de nieuwe strenge Britse rookwet? Het gaat om het totaalpakket....

Ytterbium komt uit een veel te bescheiden groeve in Zweden

Ieder scheikundig element heeft zijn eigen plek in het Periodiek Systeem. Ieder element heeft ook een bijzonder verhaal....

Grote woorden in een wereld die steeds wankeler wordt

Macht gaat gepaard met verantwoordelijkheid, zei Spiderman al. Regeringsleiders die een grote mogendheid willen zijn, mo...

‘Op Mars stroomt modder zonder dat er water aan te pas komt’

Net als op aarde zijn er op Mars restanten te zien van modderstromen. Maar hoe kan er op de buurplaneet nog steeds modde...

Is de jacht op PFAS doorgeslagen?

PFAS, dat is die klasse van kunstmatige moleculen die nooit meer uit elkaar vallen, en in natuur en mensen ophopen. Dat ...

Mathematisch biljarten levert ragfijne patronen op: ‘Het werd een beetje een obsessie’

Een wiskundige biljartbal kan oneindig doorkaatsen. Als de bal geheugen heeft, botst-ie tegen het eerder achtergelaten s...

Eindelijk mocht het in Nederland: kweekvlees proeven. En?

Voor het eerst kon woensdag in Nederland kweekvlees geproefd worden, bij start-up Meatable in Leiden. Op het menu: een o...

Chatbots die het werk van chatbots beoordelen? Het is verleidelijk

Voor de kwaliteit van wetenschap is het belangrijk dat vakgenoten elkaars werk beoordelen. De inzet van chatbots hierbij...

De strijd om de ontdekking van vitaminen begon in Nederlands-Indië

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws. Deze week: wie verdient de Nobelprijs voor de ontdekkin...

Waarom werken sommige vaccins levenslang en andere niet?

Het ene vaccin is het andere niet. En dat geldt ook voor ziekteverwekkers....

Prehistorische vrouwen gedood met maffia-methode

Twee vrouwen kregen zesduizend jaar geleden een strop om hun nek die met hun enkels was verbonden, een rituele wurgmoord...

Op een haar na is de Javaanse tijger uitgestorven

De Javaanse tijger is in 2003 uitgestorven verklaard. Maar er lijkt toch nog een exemplaar te zijn....

‘Muziek is m’n geliefde metafoor’

Anne L’Huillier Nobelprijswinnaar NatuurkundeDe fundamentele ontdekking die Anne L’Huillier de Nobelprijs opleverde,...

‘Geloof en wetenschap zijn lang verweven geweest. Pas met Darwin werd het echt een clash’

Zijn religie en wetenschap met elkaar in strijd? Een expositie in Museum Catharijneconvent laat zien dat dat beeld niet ...

Mannelijke bonobo’s zijn onderling veel agressiever dan mannelijke chimpansees

Bij chimpansees sluiten mannen onderling coalities. Een gewelddaad kan daardoor eerder uitlopen op een groepsgevecht. Bi...

Archeologen vinden 2000 jaar oude wandschilderingen bij opgravingen in Pompeï

Op een van de schilderingen is de god Apollo te zien die Cassandra, de dochter van Priamus, de koning van Troje, probeer...

Een zeealg doet iets bijzonders: hij kan stikstof omzetten dankzij een bacterie waar hij een orgaantje van maakt

Een zeealg uit Japanse wateren heeft een bacterie in zich opgenomen die hem een speciale eigenschap geeft: stikstof omze...

Ongekend scherp beeld van de hersenen uit een Franse MRI-scanner

Wekelijks een opmerkelijk beeld van een wetenschappelijke gebeurtenis. Deze week: een zeer gedetailleerde MRI-scan....

Gerechtigheid voor Gerrit Grijns

Vaste overtuigingen kunnen zelfs grote geleerden blind maken voor de waarheid. Martijn Katan illustreert dat met de ontd...

Brits rapport: genderzorg voor jongeren is gebaseerd op een wankele wetenschappelijke basis

Britse wetenschappers keken naar de literatuur waarop de genderzorg voor kinderen is gebaseerd. Zij leveren forse kritie...

In bos met FSC-keurmerk leven daadwerkelijk meer dieren

Bossen waaruit hout met een FSC-keurmerk wordt gehaald, zijn beduidend biodiverser dan bossen waar zonder dit keurmerk w...

Aanraking is een middel tegen pijn dat geen bijwerkingen heeft

Aanrakingstherapie kan de scherpe randjes van de pijn afhalen, vond psycholoog Larissa Meijer. „We hebben het effect n...

Het idee om de zon te dimmen normaliseert (en dat is gevaarlijk)

De aarde warmt steeds verder op. Er zijn steeds meer wetenschappers die willen onderzoeken of het kan helpen om het zonl...

Nobelprijswinnaar knipt en plakt er slordig op los

In de ene na de andere publicatie van Nobelprijswinnaar Thomas C. Südhof blijken foute afbeeldingen te staan. Ter verde...

Hoe past al dat kikkerdril in een kikker?

Kikkerdril bestaat grotendeels uit een waterige gelei. „Pas in het water zwelt die gel helemaal op.”...

Francium is een vluchtig element dat niets te maken heeft met katten

Ieder scheikundig element heeft zijn eigen plek in het Periodiek Systeem. Ieder element heeft ook een bijzonder verhaal....

Een studie naar het herpesvirus doet de wenkbrauwen fronsen en laat zien wat er misgaat bij dataonderzoek

Het was een spannende vinding, maar het bleek slecht uitgevoerd. Een studie naar het herpesvirus laat zien waar het mis ...

In Maastricht maken onderzoekers menselijke tweelingembryo’s waar geen ei- of zaadcel aan te pas komt

In een laboratorium in Maastricht onthullen kunstmatige menselijke tweelingembryo’s prille processen in de zwangerscha...

Peter Higgs (1929-2024) was een prototype fysicus van het ‘ene grote idee’

De natuurkundige die de Nobelprijs kreeg voor de ontdekking van het naar hem vernoemde elementaire deeltje, Peter Higgs,...

Verschillende benaderingen van zwarte gaten in twee exposities

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws. Deze week: twee exposities over zwarte gaten....

‘Stoffen terugwinnen uit poep en plas is onze enige hoop’

Hoogleraar Milieutechnologie Annemiek ter Heijne ontwikkelt technieken om zeldzame grondstoffen terug te winnen uit afva...

‘Het is dwaas om te denken dat inheemse kennis over landbouw nu niet meer relevant is’

De Amerikaan Charles C. Mann trekt lessen uit de landbouw van inheemse volken. „Inheemse culturen waren niet magisch.�...

Prognose: aantal mannen met prostaatkanker gaat verdubbelen

Experts verwachten dat er tegen 2040 twee keer zoveel mannen met prostaatkanker zijn, vooral in minder rijke landen....

Een vrouw die geen orgasme verwacht, zal het ook minder vaak krijgen

Vrouwen verwachten vaak geen orgasme van seks met een man. Nieuw onderzoek bevestigt het bestaan van de orgasmekloof....

Voor dit nieuws kun je genetici wakker maken: duiven passen beter bij de koekoeken dan bij de flamingo’s

Genetici die de stamboom van vogels bestuderen, komen nu tot de conclusie dat hun afstamming en verwantschap heel anders...

Een oud lepramiddel helpt tegen een ziekmakend neefje van de tuberculosebacterie

Tegen enkele bacteriesoorten die ernstige longinfecties kunnen veroorzaken bestond tot voor kort nauwelijks een goede be...

Weg met het dichtgetimmerde gelijk

Fysici zoeken naar waar het wringt en schuurt en waar het kiertje zit, stelt Margriet van der Heijden. Die kiertjes bied...

Gevolgen corona intenser in gebieden met vervuilde lucht: meer kans op sterfte en hevigere klachten

Wonen in een gebied met een gemiddeld meer vervuilde lucht, vergroot de kans op een coronabesmetting en leidt tot hevige...

Met een klem op je oor tinnitus te lijf

Een piep, een suis, een fluit- of bromtoon, aanhoudend in je oor. Tinnitus komt in verschillende verschijningen en kan g...

Het geraamte van menselijke cellen wijst de weg naar links- en rechtshandigheid

Handvoorkeur – links of rechts – is het bekendste voorbeeld van hersen-asymmetrie. Ongeveer 10 procent van de mensen...

Van moderne kernwapens is de kracht vooraf in te stellen, met een knop achter een klepje

Karel Knip stuit in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen.Deze week: op Wikipedia is...

Diepe twijfels over onderzoek bij muizen naar transplanteerbare alzheimer

Krijgen muizen alzheimer na een transplantatie van beenmerg? Een studie daarnaar schiet veel wetenschappers in het verke...

Waarom hebben veel jassen een rits die ook van onderen opent?

Knellende buiken en koude wind. In bepaalde situaties is het nuttig als een rits van twee kanten open kan....

Hoe ver wil je gaan om langer te leven, in een samenleving met steeds meer ouderen?

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws. Deze week: een kleine tentoonstelling over grote thema�...

Menselijke besmetting in Amerikaanse vogelgriepuitbraak

In Texas raakte iemand besmet met vogelgriep vanuit koeien. Het risico voor de algemene bevolking blijft laag, zeggen de...

Alle lampjes zijn uit op het coronadashboard. Perfect is het nooit geweest

Het coronadashboard, dat Nederland van de actuele cijfers voorzag, is opgeheven. Het werd veel gebruikt, maar bereikte n...

‘Mannen en vrouwen ervaren lichamelijke klachten echt anders’

Het onderwerp stigma interesseert Aranka Ballering mateloos. Bijvoorbeeld rondom man-vrouwverschillen in de zorg....

Astronaut Leland Melvin: ‘Er had óók een zwarte Amerikaan op de maan kunnen staan’

In de ruimte was lang geen plek voor zwarte astronauten. Leland Melvin is een van de weinigen die wél ging. „Het is a...

Het brein selecteert overdag al waardevolle herinneringen

Een patroon van elektrische signalen in de hersenen is cruciaal voor het geheugen. Dat gebeurt tijdens de slaap én over...

Voor het eerst is het dna van een Chinese keizer (560-578 n.Chr.) geanalyseerd

Het team van Chinese genetici maakte ook een reconstructie van het gezicht van de keizer, met software uit Rotterdam....

Wie buitensporig veel rijst eet loopt een risico op arseenvergiftiging

Ieder scheikundig element heeft zijn eigen plek in het Periodiek Systeem. Ieder element heeft ook een bijzonder verhaal....

De wetenschap verliest van het moederinstinct

Een moeder ‘weet’ wat het beste is voor haar kind, schrijft Mariska Kret. Ze kan dus ook zelf bepalen wanneer het ti...

Word je ziek als je met nat haar naar buiten gaat?

Verkoudheden en griepverschijnselen pieken veelal in de winter. Maar is kou ook de boosdoener?...

Zo bouw duizend miljard schakelaars op één chip

Klein, kleiner, micro. Schaalverkleining is het toverwoord in de wereld van chips. Hoe meer schakelaars chipmakers op ee...

De bijbel van Graber en Wengrow op mini-maat gesneden

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws. Deze week: een samenvatting van een wereldwijde bestsel...

Vogelgriep is nu ook vastgesteld bij melkkoeien in de Verenigde Staten

De vogelgriepvariant die nu al enkele jaren rondwaart, treft in de VS nu ook herkauwers als runderen en geiten. „Een r...

In de strijd tegen schadelijk ruimtepuin kan elke satelliet een kentekenplaat krijgen

Rond de aarde cirkelen steeds meer satellieten. Hoe hou je die allemaal in de gaten om te voorkomen dat ze in schadelijk...